Angst na kanker… ik heb er al vaker over geschreven en niet zonder reden: het is haast onlosmakelijk met elkaar verbonden en daardoor ook een van de meest besproken onderwerpen in mijn praktijk. En dat is ook zó begrijpelijk. In één klap worden bij de diagnose borstkanker alle zekerheden die je dacht te hebben onder je vandaan gerukt en rommelt het fundament waarop je leven is gebouwd. Dat doet iets met je en raakt je in het diepst van je wezen. Maar hoe herstel je dat fundament dan weer? Hoe herwin je die zekerheden dan weer? En is dat überhaupt mogelijk?
Nou, het goede nieuws is: je kunt leren met angst om te gaan, het minder goede nieuws is: die angst voor terugkeer van borstkanker zal nooit 100% verdwijnen, het zal altijd onderdeel van je leven 2.0 zijn. Alleen al dat besef kan rust geven. Maar, terug naar het goede nieuws: afgezien van het feit dat je kunt leren hoe je met die angsten kunt omgaan, kun je ook leren ze te accepteren. Te accepteren dat dat bij het pakket van de diagnose borstkanker hoort. Dat het af en toe oplaait, maar heel vaak ook gewoon weer weg gaat en een poosje weg blijft.
Ik vond deze tekeningetjes zó treffend. Hier is zo goed, kort en krachtig in beeld gebracht hoe je met angst na kanker kunt omgaan: niet ervoor weglopen (want dat lukt toch niet), maar het aankijken, erkennen dat het er is, het ‘verduren’ en ook erop vertrouwen dat het weer weggaat. Hopelijk heb je er iets aan!
Soms kunnen kleine opmerkingen een wereld van verschil maken. Tijdens mijn behandelingen kwam ik af en toe bij de bestralingsarts, een kleine, vriendelijke en empathische vrouw in een heeeeel groot ziekenhuis. Ze is nu professor, dus het blijkt dat ze ook een hele goedearts is. Nou ja, en ik ben er natuurlijk na 16 jaar ook nog, dus dat bewijs was min of meer al geleverd.
Toen ik voor de laatste keer bij haar kwam en een en ander met haar besprak, legde ze mij uit dat ik nu niet kon verwachten dat het met mij vanaf het einde van de behandelingen alleen nog maar in een rechte lijn bergopwaarts zou gaan. Ik moest er rekening mee houden dat het een hobbelig pad zou zijn met pieken en dalen, onverwachte bochten of wendingen. Die ene opmerking heeft mij enorm geholpen, want inderdaad gaat het vrijwel altijd zo als je herstelt van een grote klap in je leven. Je wilt natuurlijk dat alles zo snel mogelijk weer heelt en normaal is, maar de waarheid pakt anders uit. Het gaat met vallen en opstaan. En dan is het fijn als iemand je daar al een beetje op voorbereidt. Psychosociale ondersteuning bij kanker was er toen nog niet of nauwelijks, dus heel fijn dat deze arts hier ook de tijd voor nam.
Als ik dit aan mijn cliënten uitleg, zie ik het vriendelijke gezicht van deze arts voor me en tegelijk zie ik bij mijn cliënten de blik van herkenning dat dit inderdaad klopt en een blik van opluchting dat het er ook gewoon mag zijn.
Kleine zonen worden groot… Deze week kwam onze zoon bij ons eten, in mijn ogen ‘pas’ 26 maar eigenlijk al heel volwassen. Dat liet hij maar weer eens zien toen hij vertelde wat hij af en toe tegen patiënten zegt, als hij merkt dat zij zich veel zorgen maken over hun toekomst. Het is zo kort en krachtig, precies zoals hij zich graag uitdrukt.
Het kwam wel even binnen en ontroerde me, die gelijkwaardigheid die zo langzamerhand ontstaat tussen moeder en kind, waarbij je merkt dat je ook van je kinderen gaat leren. We zeggen gewoon hetzelfde tegen de mensen met wie we mogen werken! (En stiekem ook tegen onszelf)
Ik realiseerde me even hoe snel de tijd vliegt en dat hij zo gelijk heeft. Het is zó jammer om het heden te laten overschaduwen door de zorgen voor morgen.
Gelukkig kwam er daarna weer een heerlijk ouder-kind momentje: mam, mag ik een koffer lenen en oh ja, ook morgen je auto?
Vertrouwen is iets dat je van binnenuit moet voelen. Vertrouwen in mensen, artsen of vertrouwen in je lijf is oh zo belangrijk. Het is een ‘pluis’ gevoel en kan heel diep zitten. En wat als je vertrouwen geschaad wordt? Contact met mensen kun je desnoods nog verbreken en je kunt ook een nieuwe arts zoeken die beter bij je past. Maar je kunt het vertrouwen in je lichaam dat je in de steek heeft gelaten toch niet opzeggen? Dat moet je zien te herstellen en daarvoor moet bij jezelf op zoek gaan. Maar hoe dan? Hoe bouw je dat weer op?
Het is dan vooral heel belangrijk dat je het vertrouwen in JEZELF behoudt of herstelt. Vertrouw erop dat jij tegenslagen aankunt, dat je niet alleen bergen kunt verzetten maar ook bakens kunt verzetten. Dat je wat er op je pad komt ook aankunt. Heb je niet al eens gedacht in het leven: oooh, als dat maar niet gebeurt, want dat kan ik echt niet aan! En dan gebeurde het toch en dan blijkt dat je het wel aan kunt! Dát is bakens verzetten, dat is veerkracht hebben, dat is vertrouwen in jezelf hebben.
Maar soms ontbreekt het echt wel even aan dat vertrouwen of die veerkracht. Dan moet je op zoek naar wat je kan helpen, wat je inspireert om je kracht weer te hervinden.
Op vakantie stonden we voor de magische rots Es Vesdra, een onbewoond eilandje dat vol mineralen en metalen en zit, waardoor het een magische kracht zou hebben en uitstralen. Ook al ben ik tamelijk nuchter van aard, deze moest ik zien want iedereen kan een beetje extra power gebruiken, nietwaar? En wat voelde ik? Een grote rust en een prachtige plek waar ik nog even wilde blijven. Dat hebben we dan ook gedaan omdat het gewoon goed voelde. Het leverde een mooie herinnering op die ik makkelijk kan terughalen. En zo heeft iedereen wel ergens een een plek of een moment dat kracht oplevert: de natuur, een kerk binnenlopen, een mooi boek, meditatie, een kaarsje opsteken, een goed gesprek, vul het zelf maar in. Dat kan je kracht geven en vertrouwen in jezelf weer opbouwen.
“Loslaten” is een veelbesproken onderwerp in mijn praktijk. Zo vaak krijgen mensen het advies van anderen om negatieve gedachtes of gevoelens die zich meester van je kunnen maken “los te laten”. Nare gedachtes of angstgevoelens over terugkeer van de ziekte of over het risico op uitzaaiingen kunnen zomaar af en toe of regelmatig opdoemen als je eenmaal bent geraakt door (borst)kanker. Maar wat is dat loslaten precies? En hoe doe je dat loslaten dan?
Eigenlijk krijgen we op dit moment allemaal een flink lesje in loslaten. Er gebeurt nogal wat om ons heen in de wereld waar we weinig invloed op kunnen uitoefenen. Daardoor kun je je machteloos voelen, alsof je de controle kwijtraakt. Als wij ons alles wat er om ons heen gebeurt zouden aantrekken en ons voortdurend ernstig zorgen zouden maken, dan zou er haast geen vreugde in het hier en nu meer zijn (zie mijn Monday Motto van vorige week). We moeten vertrouwen hebben in degenen die de regie hebben over de grote wereldzaken of – kleiner – onze medische zaken en waar mogelijk ons eigen steentje bijdragen. Vrouwen die geraakt zijn door borstkanker krijgen deze onzekerheden en hun eigen onzekerheid er nog eens bij. Pffff kun je nagaan…
Daarom is het heel belangrijk om goed te zien waar je zélf invloed op kunt uitoefenen en die invloed of regie dan ook te nemen. Dat maakt je krachtiger en daardoor kan het vertrouwen (in bv je lichaam) weer groeien.
En wat is dan de positieve tegenhanger van loslaten? Misschien is dat wel vertrouwen? Neem gerust contact met me op als je hierbij een steuntje kunt gebruiken, want dat loslaten is makkelijker gezegd dan gedaan.
Soms kan een bericht zo overweldigend zijn en zoveel consequenties hebben, dat je het overzicht dreigt te verliezen. ‘Mijn’ oncoloog sprak bij de diagnose over een trein die ging rijden, af en toe stopte en waar ik dan voor kort kon uitstappen, maar dan reed-ie weer verder. Hij bepaalde min of meer de stops, als de machinist. Soms reed de trein als een boemeltje, soms als intercity. Hij adviseerde me nooit verder te kijken dan het volgende station. Die vergelijking heeft mij destijds geholpen.
Maar voordat de trein echt gaat rijden ga je door een heel andere fase. De periode die voorafgaat aan de diagnose is net zo goed heel erg zwaar. Zoveel onderzoeken, wachten, peinzende blikken, zoveel onzekerheden en zoveel vragen. Probeer in die tijd en daarna stap voor stap te nemen wat er op je afkomt. Probeer ook zoveel mogelijk mee te denken en daarmee ook samen met de artsen de regie te behouden over wat er komen gaat. Je gaat als passagier mee, maar gedraag je af en toe ook een beetje als conducteur.
Dit is natuurlijk voor iedereen bedoeld, maar deze week ook in het bijzonder voor die ene vriend die nog op dat perron staat te wachten…
Mijn vader verzamelde in een schoenendoos jarenlang motto’s, quotes, spreuken, hoe je het ook wil noemen, veelal van Oosterse wijsgeren. Ik zal die liefde voor Monday Motto’s op mijn facebookpagina dan ook wel niet van een vreemde hebben …
Deze waardevolle doos is nu van mij en zal ik er dit jaar regelmatig bij pakken.
Een van de spreuken die bovenop lag was deze over de slang. En hoe toepasselijk is deze wel niet voor vrouwen die door de diagnose borstkanker geconfronteerd worden met angst. Angst voor wat er gaat komen, voor de toekomst, of ze het wel gaan redden, angst om niet meer beter te worden, angst voor terugkeer en geloof me, nog veel meer.
Deze angst is een daadwerkelijke fysieke reactie op de mededeling die je hebt gekregen: er huist een levensbedreigende ziekte in je enige lichaam. Die angst gaat onder je huid zitten en bij het minste of geringste signaal, een pijntje, de geur van het ziekenhuis, etc. steekt ie de kop op. Het vertrouwen in je lichaam is weg en het duurt echt wel even voordat het weer terug is. En komt het ooit wel terug of moet je ermee leren leven?
Ik kan deze angst niet wegnemen, was het maar zo simpel, maar ik kan je wel leren hoe hiermee om te gaan.
Het is een mooie vergelijking, het touw dat je in één oogopslag voor een slang aanziet, maar bij nader inzien toch een touw blijkt te zijn…
Heb ik door mijn borstkankerverleden en doordat ik chemotherapie heb ondergaan een verminderde weerstand gekregen? Heb ik hierdoor dus meer kans om met het coronavirus besmet te raken? Deze vragen spookten al een aantal dagen door mijn hoofd en ik merkte dat het mij extra onzeker maakte in dit corona-tijdperk. Dus deed ik wat ik ook als tip aan mijn cliënten meegeef als je met medische onzekerheden over (de gevolgen van) borstkanker rondloopt. Ik heb geen advies gevraagd aan Dr. Google. Op Google vind je alleen algemene informatie, die dus niet specifiek over jou gaat. Of je vindt informatie die verstrekt wordt door individuen en die dus óók niet over jou gaat. Je bent op zoek naar bevestiging, maar wat je eigenlijk vaak krijgt bij Dr. Google is nóg meer onzekerheid en angst.
De informatie die je oppikt via Google gaat niet over jou of jouw specifieke situatie. Daarvoor kun je maar bij één persoon of instantie terecht en dat is je behandelend arts, verpleegkundige of casemanager.
Dus heb ik ‘mijn’ onvolprezen oncoloog gebeld. Hij kent mijn dossier tenslotte al ruim 13 jaar en voert alle controles uit. Hij belde binnen een paar uur terug en kon mij in mijn specifieke geval gerust stellen.
Loop je met soortgelijke of met andere vragen rond m.b.t. jouw specifieke situatie rondom borstkanker? Ga niet een potje zitten googelen, we zitten in deze tijd toch al teveel achter de computer. Bereid je vragen en het telefoongesprek goed voor en laat een terugbelverzoek bij je arts neerleggen om deze vragen met hem/haar te bespreken. Je kunt gerustgesteld worden of tips/adviezen krijgen wat JIJ in JOUW situatie het beste kunt doen of juist niet hoeft te laten.
Dit geldt eigenlijk altijd, maar zeker in deze tijd, nu er al zoveel onzekerheden plotseling ons leven zijn binnengekomen.
In de oktobermaand waarin traditiegetrouw extra aandacht aan borstkanker en de gevolgen daarvan wordt besteed, mag ik samen met klinisch psycholoog dr. Maja Stulemeijer, klinisch psycholoog bij Fortagroep De Vruchtenburg, bij Inloophuis Scarabee in Leiden een presentatie geven over hoe je weer lekker in je vel komt na borstkanker. Op maandagavond 21 oktober a.s. om 19.30 u. vindt een Café Scarabee Special avond plaats over dit thema.
Het zal een informatieve en soms ook interactieve avond worden over de zichtbare en onzichtbare sporen die borstkanker en de behandelingen hebben achtergelaten. Wij zullen die avond tools aanreiken hoe je hiermee kunt omgaan. Je zult veel herkenning en erkenning vinden op dit gebied. Enkele thema’s die aan de orde zullen komen zijn:
– Het belang van vertrouwen hebben of krijgen in je behandeling en in je arts(en)
– Hoe ga je om met lichamelijke beperkingen en vermoeidheid?
– Hoe ga je om met de veranderingen in jezelf en in je relatie(s)?
– Leren hanteren van de angst voor terugkeer van kanker
De gastvrouwen van Scarabee verwelkomen de gasten op deze avond vanaf 19.15 u. met koffie, thee en iets lekkers. Voor iedereen staat, vanwege het speciale karakter van deze avond, na afloop een mooie goodiebag klaar. De avond is bedoeld voor mensen die zelf te maken hebben gehad met borstkanker, maar ook in bredere zin voor partners, naasten en iedereen die vragen heeft op dit gebied. De avond is gratis, maar graag wel even doorgeven als je komt en met hoeveel personen.
– Voor wie: Iedereen die te maken heeft (gehad) met borstkanker en daar vragen over heeft
– Door wie: Maja Stulemeijer en Jacqueline Eenens
– Waar: Scarabee Inloophuis, Oude Vest 17, 2312 XP Leiden
– Parkeren: aan de gracht op de Oude Vest of dichtbij in parkeergarage Lammermarkt
– Kosten: geen
– Aanmelden: bij Scarabee info@inloophuisscarabee.nl of 0655413824
– Wanneer: maandag 21 oktober a.s. van 19.30 – 21.00 u. De koffie staat klaar vanaf 19.15 uur.
WELKOM op 21 oktober a.s., we gaan er een mooie avond van maken!
Vandaag verscheen een onderzoek gedaan door de Borstkankervereniging Nederland onder ruim 600 vrouwen die geconfronteerd werden met de diagnose borstkanker. 9 van de 10 vrouwen (90%!!) gaf aan regelmatig geconfronteerd te worden met angst. Angst dat de ziekte terugkeert, angst voor uitzaaiingen, angst dat ze aan borstkanker zullen overlijden. Klik hier voor het onderzoek: https://borstkanker.nl/…/aandacht-voor-angst-bij-borstkanke….
Onlangs volgde ik de training ‘Angst na kanker’’gegeven door Coen Völker. Het was een intensieve en heel waardevolle training. Zijn boek ‘Angst na kanker’ (samen geschreven met Jan Verhulst) had ik met veel interesse gelezen en gebruik ik al enige tijd in mijn praktijk. Ik raad vaak aan mijn cliënten aan om het boek te lezen en ook om het te laten lezen door hun eventuele partner. Niet alleen geeft het een heldere uitleg over wat angst nou precies is en waar het vandaan komt, maar ook wat het met je doet. Daarnaast staan de schrijvers ook stil bij het effect van de diagnose kanker en de daarbij vaak voorkomende angstgevoelens op de patiënt én op de omgeving. We zien vaak dat de patiënt deze angst voor zichzelf houdt en de omgeving er niet mee wil belasten. Zelfs in het ziekenhuis wordt er vaak niet naar gevraagd, wellicht met het idee ‘het hoort er nou eenmaal bij’. Daarbij wordt het helaas, als je het al benoemt, vaak ook als zodanig afgedaan in het ziekenhuis of in je omgeving. Maar het hoeft er helemaal niet bij te horen.
Het ingewikkelde is dat angstgevoelens vaak optreden als de behandelingen voorbij zijn en je weer langzaamaan wordt losgelaten door het ziekenhuis. Voor jezelf maar ook voor je omgeving ontstaat dan het gevoel dat alles nu weer zo snel mogelijk bij het oude wordt. Maar helaas gaat het zelden zo makkelijk. Er ontstaat juist dan vaak een proces van leren omgaan met je 2.0 versie, met je nieuwe lichaam en geest. En daarvan kunnen angstgevoelens deel gaan uitmaken, wat dus heel gewoon is, zoals het onderzoek van de BVN en het boek Angst na kanker ook aangeeft.
Een opmerking die helaas regelmatig wordt gehoord als je benoemt dat je met angstgevoelens na kanker te kampen hebt is: ‘Ah joh, ik kan toch ook onder de bus komen en morgen dood zijn’. Jaja, ook ik heb ‘m al een paar keer voorbij horen komen! Vrijwel altijd goed bedoeld als (onhandige) geruststelling, maar niet erg tactisch of zinvol. Bij een (ex-)kankerpatiënt is na de diagnose het vertrouwen in het lichaam helemaal verdwenen, de kanker lijkt vanaf nu op de loer te liggen. En tegelijkertijd kun je ook nog eens onder de bus komen! Dat is op z’n minst dubbele pech…
Het is goed dat er aandacht is voor angst na kanker. Alleen al het feit dat het erkend en benoemt wordt, dat het er mag zijn, is een grote stap in het aanpakken ervan. Benoem het en laat je helpen als je geconfronteerd wordt met angst na (borst)kanker. Er is zoveel mogelijk op dit gebied en zoveel winst te behalen voor de patiënt. De angst wegtoveren is niet mogelijk maar ermee te leren leven wel degelijk. Vanuit mijn praktijk kan ik je daarmee concreet helpen in een op maat gemaakt traject waarin je leert omgaan met je angst voor (de terugkeer van) kanker. Mail, app of stuur me een berichtje op FB, ik vertel je er graag meer over.
We gebruiken cookies om ervoor te zorgen dat onze website zo soepel mogelijk draait. Als je doorgaat met het gebruiken van de website, gaan we er vanuit dat je ermee instemt.OkPrivacy policy
